اردوغان دست به گریبان با مسائل مالی و سیاسی در ترکیه ، استانبول 3 ماه هم نمی تواند تحریم را تحمل کند! - گفتمان برتر

گروه مالی خبرنگاران، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز پنج شنبه در مراسم رژه ارتش در باکو پایتخت آذربایجان با خواندن بخشی از یک شعر قدیمی از نژادپرستانِ پان ترکیست با مضمون ارس را جدا کردند و آن را با میله و سنگ پُر کردند / من از تو جدا نمی شدم، به زور جدایمان کردند سعی کرد تا در راستای رویاپردازی های عجیب خود برای زنده کردن امپراطوری عثمانی پان ترکیست ها را علیه منافع ملی ایران تحریک نماید.

به زعم بسیاری از کارشناسان سیاسی و بین المللی هدف اردوغان از این کار تحریک احساسات نژادپرستانه پان ترک ها و القای این که کشور آذربایجان دو تکه شده و یک تکه آن در آن سوی رود ارس یعنی در ایران، باقی مانده و اکنون اردوغان به عنوان میراث دار امپراطوری ترکانِ عثمانی؛ مدعی پایه گذاری این سرزمین خیالی است.

رئیس جمهور ترکیه در حالی در کشور دوست و همسایه ایران تفرقه افکنی می نماید که کشور جمهوری آذربایجان، تا همین 200 سال پیش و قبل از بی عرضگی شاهان قاجاری جزیی از خاک ایران بوده و در جنگ های روس و قاجار، از ایران جدا شد. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 میلادی، جمهوری آذربایجان به استقلال سیاسی رسید. جالب اینکه جمهوری آذربایجان و مردم آن که عمدتا همانند اجداد خود در ایران شیعه 12 امامی هستند، هیچ ارتباطی از نظر جغرافیایی و نژادی با کشور ترکیه و ترک های عثمانی ندارند.

به گواه تاریخ، بعد از فروپاشی شوروی بسیاری از مردم آذربایجان آزاد شده از حاکمیت شوروی در کنار رود ارس برای رفتن به سمت خانواده های خود در ایران اشک شوق می ریختند و برخی با شنا کردن در آب به طرف خاک ایران می آمدند.

در هر حال شعرخوانی عجیب اردوغان و بی توجهی او به بدیهیات تاریخی و اصول مسائل دیپلماتیک از طرف خود مردم ترکیه، آذری زبانان تبریز ایران و بسیاری از سیاستمداران و تحلیلگران در دو روز گذشته با واکنش های تندی روبرو شد. در همین زمینه علاوه بر احضار سفیر ترکیه از سوی وزارت خارجه ایران، مردم تبریز روز گذشته در اقدامی خود جوش در برابر کنسولگری ترکیه در این شهر تجمع نموده و انزجار خود را از تحریکات تجزیه طلبانه اردوغان ابراز کردند.

البته شب گذشته وزیر امور خارجه ترکیه نیز در تماس تلفنی با محمد جواد ظریف همتای خود در ایران اظهار داشت: رئیس جمهور ترکیه نسبت به حساسیت های پیرامون شعر قرائت شده آگاه نبوده و آن را صرفا در ارتباط لاچین و قره باغ می دانسته و به همین دلیل آن را در مراسم باکو خوانده است.

از همه این جنبه های سیاسی و منطقه ای که بگذریم، اما برخی تجار و فعالان مالی که از نزدیک با مردم ترکیه و شهر های مختلف این کشور در ارتباط هستند بر این باورند که بخشی از علت این افاضات اردوغان به مسائل و مسائل سیاسی و مالی خود ترکیه مربوط می گردد و رئیس جمهور این کشور میخواهد با چنین اظهار نظراتی اذهان عمومی کشورش را از مسائل داخلی منحرف کند.

در همین رابطه سید جمال ابراهیمی؛ دبیرکل سابق اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه که حدود نیم قرن بین ایران و ترکیه در سفر و تجارت است برای ما یادداشتی را ارسال نموده است که در ادامه مشاهده می کنید.

از سید جلال ابراهیمی؛ رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه:

آقای اردوغان که در مراسم سان و رژه جنگ قره باغ سخن میگفت شعری خواند که مشاورانش نیز مفهوم تعبیری-تفسیری آن را نمیدانستند. او شعری از ترانه معروف لاچین شهری از قره باغ که در ضمن نام دختران آن منطقه است خواند که مفهوم آن جدائی قهرآلود و به زور آذربایجان شمالی از ایران بود که بعد از جنگ ترکمنچای رخ داد و آن دو مفهوم تعبیری و تفسیری دارد؛ اولی دختری به نام لاچین که از معشوقه اش جدا می گردد و دومی ریشه سیاسی دارد که آذربایجان شمالی به زور از آذربایجان جنوبی جدا شده و آقای ظریف به درستی گفتند که این موضوع در تضاد با تمامیت و استقلال ارضی آذربایجان شمالی است.

درترکیه موسسه عظیم فرهنگی ترکولوژی است که ریشه یابی مفهومی، استعاره ای، اجتماعی و مردمی ترانه ها، اشعارآوا های روستائی، فولکور ها و ترانه های ملی، سیاسی، محلی و ادبیات ترکی را آنالیز می نماید.

از سوی دیگر دانشگاه استانبول و دانشکده ادبیات رشته هایی از ادب فارسی و ترکولوژی دارد. از طرفی سفیر جمهوری ترکیه در ایران پروفسور زبان و ادبیات فارسی است و یکی از استادان به نام ترکیه در دانشگاه قونیه است که می تواند در این مواقع مشاوره دهد.

آقای اردوغان کاش این ترانه را میخواندند:

گِدون دی یون، خان چوبانا

گل مه سین بویل، مغانا

گل سه، باتار ناحاق قانا

آپاردی، سِللر سارامی

بیر، اوجا، بویلی، بالامی

آراز چایی، آشدی، داشدی

سل سارامی، قاپدی قاشدی

آپار دی، سِللر، سارامی

بیر اوجا بویلی بالامی

حدودا در سال 1348 شمسی بود که در قطاری از میلان به رُم میرفتم و استاد دانشگاهی از لهستان در کوپه من بود که در زمینه فولکورشناسی در کشور های خاورمیانه تحقیق میکرد و مشابهات ضرب المثل ها و فولکور های منطقه بالاخص ایران را مورد تحقیق قرار داده بود. وقتی فهمید که من ایرانی و استاد دانشگاه هستم سر سخن را باز کرد و گفت وقتی مردم در دوره قاجار از ترس حاکمان محلی نمی توانستند اعتراض نمایند با ترانه و تصنیف یا آواز و ساز معترض میشدند.

این استاد لهستانی به من گفت: آپار دی سللر سارامی، یعنی سارای بلند بالای من یعنی آذربایجان شمالی، شهر های شکی، شیروان، نخجوان، باکو، شیشه، شوشی، ایروان و ... متشکل از 17 شهر عظیم آذربایجان در نتیجه بی لیاقتی حاکمان قاجار از ایران جدا شد و قرارداد ترکمنچای بعد از قرارداد گلستان عامل این جدائی شد. این پروفسور محقق به من گفت: سارای عظیم که سیلاب جنگ و بی لیاقتی و عیاشی دربار قاجار عامل این جدائی شد شهر های عظیم (سارای عظیم) را از ایران جدا کرد و در این ترانه آراز چائی آشدی داشدی یعنی آراز طغیان کرد و سرریز کرد. مردم آذربایجان شمالی که حاضر به جدائی از سرزمین مادری خود یعنی ایران نبودند و در ترانه به حاکمان و خان چوبان یا عباس میرزا می گویند که به منطقه مغان نیاید، چون به ناحق خونش ریخته می گردد چراکه می گفتند عباس میرزا بی تقصیر بوده و به اجبار تن به این جنگ داده است.

کاش این ترانه را نیز مشاوران آقای اردوغان به ایشان می گفتند. آقای اردوغان که در رویای احیای امپراطوری عثمانی است و در این میان نیز پان ترک ها و پان تورانیست ها به این امر دامن می زنند و صد البته این سخنان مصرف داخلی هم دارد، چرا که مشاوران ایشان بر این باورند که باید با تیتراژ روزنامه و رسانه ها اذهان مردم را از مسائل و مسائل روزمره و داخلی ترکیه دور نمایند.

اردوغان دست در گریبان

مسئله موشک های بالستیک روسی و استقرار آن در ترکیه و فشار آمریکا بر برچیدن آن و احتمال تحریم ترکیه، مسئله نفت دریای اژه و تنش با یونان و فرانسه، مسئله تورم روزافزون و گرانی کالا ها، افزایش نرخ بیکاری (گفته میگردد بیکاری پنهان در ترکیه به 18 درصد رسیده است)، حواشی ادامه دار مربوط به بازداشت های روزمره افسران ارشد ترکیه به دنبال کودتای ارتش ترک، مسئله نوری ها یا هواداران فتح اله گولن و بازداشت های مکرر گولنی ها و نوری ها (که در وزارت خانه بالاخص در دادگستری، آموزش و پرورش و ... نفوذی پنهان دارند)، مسئله کرد ها و شرایط درگیری های شرق ترکیه و قطع درآمد صنعت توریسم به دلیل شیوع کرونا تا حدی که در نهاد های توریستی گفته می گردد که نفس این صنعت در حال قطع شدن است و ده ها مسئله دیگر که پوشش خبری جدیدی را لازم داشته و دارد بالاخص قدرت دریافت حزب جمهوری خواه و به دست دریافت شهرداری استانبول و ازمیر توسط این حزب از جمله مسائل داخلی و خارجی ترکیه بوده که اردوغان با آن دست به گریبان است.

اردوغان باید بداند که اگر ایران بخواهد گذشته تاریخی خود را مطرح کند خیلی مستندات متقن تاریخی دارد که می تواند بر روی میز قرار دهد. باید به ایشان گفت جناب اردوغان، قرن 21 قرن گسترش اندیشه ها و استفاده از خرد جمعی و استفاده از دانش و تفکر و دنیا بینی دانشمندان دنیای به صورت گلوبال بالاخص در دنیا اسلام است که احتیاج به اتحاد نظر و اتفاق و همفکری در مقابل تهاجم فرهنگی دارد.

یافتن دوستان جدید نباید به بهای رنجاندن دوستان قدیم باشد. ایران نیز میتواند ادعاهائی ریشه دار با اسناد تاریخی ومسائلی را مطرح کند که زمان چندانی از آن نگذشته است!

آقای اردوغان، ایران و ترکیه می توانند بازار و شریک و دوستان و همسایگان خوبی برای همدیگر باشند که ایران پیوسته بوده است، همدیگر را با گفتن سخنان غیر ضرور و نامربوط نرنجانیم و این را بدانید که ترکیه حتی سه ماه هم نمی تواند تحریم هایی که چندسال است به ایران تحمیل شده را متحمل گردد، چرا که همه بانک ها و اقتصادش وابسته به اروپا و کشور های همسایه است.

ضرب المثلی است در ایران که گویند: هرچیزی تازه اش مطلوب است، ولی دوست قدیمی که هر دو سو آشنایی بر سلائق و دیدگاه های یکدیگر دارند مقبول تر است.