خسارت های 1000 میلیاردی حوادث رانندگی در فارس - گفتمان برتر

به گزارش خبرنگاران، راه های دسترسی که شامل راه های زمینی، هوایی، دریایی و ریلی است، عاملی مهم در رونق اقتصادی به شمار می رود زیرا راه های ایمن، به معنای برقراری ارتباط با جوامع مختلف و ارتقاء بهره وری و استفاده مطلوب از تمام ظرفیت های جامعه است.

در این میان، راه های دسترسی زمینی، احتیاجی اولیه و عمده ترین احتیاج هر اجتماعی محسوب می گردد زیرا زمانی که راه ایمن وجود نداشته باشد، قطعا کشاورزی پیشرفته، صنعت، گردشگری، تحصیل علم و ... بی معنا خواهد بود. راه و ایجاد آن، راه را برای توسعه یک اجتماع انسانی هموار می نماید.

اما فارس، علی رغم پتانسیل هایی که مدام در سخنرانی ها و نشست ها و سمپوزیوم ها و ... از زبان تمام مسئولان و کارشناسان و صاحب نظران می شنویم، به لحاظ راه های دسترسی همچنان در تنگنا واقع شده است و این را آمارهای حوادث جاده ای و مرگ و میرهای ناشی از آن تایید می نماید.

کافی است، مسیرهای مختلف در استان فارس را به سمت جنوب، شمال، شرق یا غرب، انتخاب نموده و فرصتی را برای دیدن راه های دسترسی در این استان و جاده هایی که اکنون شهرهای فارس را به یک دیگر متصل می نماید. راه هایی که برای دسترسی کشاورزان احداث نموده ایم و جاده های ایجاد شده برای تسهیل تردد صنایع و از همه مهمتر، راه های ایجاد شده برای جذب گردشگران به گردشگاه های تاریخی، مذهبی و طبیعی و ... مشاهده و در نهایت ارزیابی کنیم.

خوب است سری به شهرستان های بزرگ بزنیم، کازرون، جهرم، نی ریز، فسا، داراب و .... اگرچه نمی توان و نباید از آنچه که طی سال های گذشته اجرا شده است به راحتی عبور کرد و آن همه اقدامات را نادیده گرفت اما می توان با دیده نقد به داشته ها و نداشته ها، نگاهی نقادانه و در عین حال منصفانه داشت.

باید باور کنیم که هنوز فارس در مسیرهای دسترسی به استان های همجوار، جز استان اصفهان، دارای چالش های جدی است که هر روز هزینه های سرسام آوری را به این استان تحمیل می نماید.

به گزارش خبرنگاران یکی از هزینه هایی که نبود راه های دسترسی ایمن به استان فارس و کشور تحمیل می نماید، تلفات انسانی است و در کنار این هزینه گزاف، باید هزینه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را هم مد نظر و مورد ارزیابی قرار داد و در نهایت به یک نتیجه گیری معین رسید.

در این گزارش تحلیلی، تنها به بخشی از هزینه های نبود راه های دسترسی ایمن و مناسب با آنالیز بخشی از آمارهای موجود و مورد تایید منتشر شده، گذری خواهیم داشت.

اما قبل از آن توجه داشته باشیم که به گفته رئیس پلیس راه کشور، هر یک نفر که در جاده های کشور فوت می نماید، یک میلیارد و 200 میلیون تومان هزینه مستقیم و غیرمستقیم به جامعه تحمیل خواهد نمود.

اما در استان فارس و در سال 94 تعداد 981 نفر بر اثر تلفات برون شهری و روستایی کشته شده اند. از این تعداد 109 نفر عابر پیاده، 225 نفر موتورسوار، 302 نفر براثر واژگونی خودرو کشته شده اند.

سهم عابران پیاده از کل فوت شدگان 11.1 درصد، سهم موتورسواران 22.9 درصد و سهم فوت شدگان براثر واژگونی وسایل نقلیه 30.8 درصد بوده است.

حال اگر آمارها را آنالیز کنیم مشاهده خواهیم کرد که 602 نفر از فوت شدگان حوادث رانندگی در فارس در صحنه تصادف جان باخته اند، یعنی 61.4 درصد کل جان باختگان و از طرفی، 559 نفر یعنی 57 درصد از کل جان باختگان به واسطه وارد شدن ضربه به سر فوت نموده اند.

از طرفی با آنالیز گروه سنی فوت شدگان متوجه خواهیم شد که 456 نفر از فوت شدگان، یعنی 46.5 درصد در گروه سنی 20 تا 40 ساله ها، قرار دارند. هم چنین 623 نفر از قربانیان حوادث رانندگی تحصیلاتی کمتر از دوره هدایت داشته اند که حدود 63.5 درصد را شامل می شوند و متاسفانه 108 نفر یعنی 11 درصد از کل فوت شدگان دانش آموز یا دانشجو بوده اند!

آنالیز ارقام ارائه شده نشان می دهد که اول، سهم موتورسیکلت در وقوع حوادث رانندگی و فوت براثر این حوادث بسیار بالا است. با توجه به اینکه تنها 10 درصد موتورسواران در استان فارس(بنا بر اعلام پلیس) از کلاه ایمنی استفاده می نمایند. می توان اندیشه ای مناسب برای یافتن راهکاری تاثیرگذار در دستور کار قرار داد.

تردد موتورسواران در جاده های شریانی، اصلی و فرعی استان فارس، در مقایسه با سایر استان ها بسیار زیاد است و بیشتر موتورسوران، یا وسیله ایمنی ندارند یا فاقد تجهیزات ایمنی برای ترددهای بین شهری و جاده ای هستند. حال آن که پلیس در سطح جاده ها کمترین میزان روبروه قانونی را با موتورسیکلت سواران داشته و دارد.

اما همین پلیس در هر گذری مترصد متوقف کردن خودروها و اعمال جرائم به بهانه های مختلف است.

از طرفی متولیان راه سازی، در مسیرهای مختلف خصوصا مسیرهای روستایی، هیچ توجهی به ایجاد مسیرهای حرکت ایمن برای موتورسوران ننموده اند، حال آن که موتورسیکلت به ویژه در مسیرهای راه روستایی، یکی از وسایل نقلیه پرطرفدار محسوب می گردد و باید برای تردد ایمن این گروه، چاره ای مناسب اندیشید.

قطعا ایجاد راه های ایمن برای تردد موتورسواران، با توجه به تعداد تلفات و هزینه هایی که حوادث رانندگی به شکل مستقیم و غیرمستقیم به جامعه تحمیل می نماید(به لحاظ اقتصادی و معنوی)، مقرون به صرفه است.

نکته دیگری که در ارزیابی و تحلیل این آمارها می توان به آن توجه داشت، فوت در محل حادثه است. این موضوع لزوم توجه بیشتر به مدیریت صحنه تصادف و پررنگ تر دیدن نقش دستگاه های موثر بعد از وقوع یک حادثه مانند اورژانس، هلال احمر و ... البته لزوم فرهنگ سازی مطلوب تر نزد رانندگان را متذکر می گردد.

اما در تحلیل سایر آمارها، یکی از پررنگ ترین نکات، بالا بودن آمار فوتی ها نزد افراد با سطح تحصیلات کمتر از دوره هدایت است. این موضوع به گونه ای نشان می دهد که وقوع حادثه رابطه ای مستقیم و موثر با سطح تحصیلات افراد دارد.

از طرفی باید با نگرانی به عدد بالای سهم متوفیان گروه سنی 20 تا 40 ساله ها، یعنی گروهی که بالاترین میزان بهره وری در جامعه را دارند، نظر داشت.

در تحلیل های کارشناسانه می توان برنامه ریزی ها را با دقت بیشتری تدوین و اجرا کرد، به عنوان مثال، معین گروه های هدف در آموزش های مداوم و هدف مند، معطوف شدن توجه پلیس در کنترل رفتارهای رانندگان، خصوصا در نقاطی که می تواند به عنوان نقطه خطر، محسوب گردد.

اعمال کنترل های بیشتر بر رانندگانی که در گروه سنی پرخطر قرار دارند، می تواند به عنوان یک رفتار بازدارنده و پیشگیرانه، مدنظر متولیان امر قرار گیرد.

اما آنالیز آمارها نشان می دهد که سهم 27.7 درصدی از کل حوادث رانندگی منجر به فوت، با عدد 272 نفر فوت شده، در ایام تابستان حادث شده است. تحلیل این آمار نیز می تواند یک نشانگر موثر در جهت دهی برنامه ریزی ها و اقدامات دستگاه های متولی برای کاهش حوادث باشد.

آنالیز ها آماری نشان دهنده کاهش میزان فوت شدگان ناشی از حوادث رانندگی در سال 94 و در مقایسه با سال 93 است، به طوری که در سال 93 تعداد 970 نفر و در سال 94 تعداد 890 نفر براثر سوانح رانندگی جان باخته اند. البته توجه داشته باشیم که این عدد تنها مربوط به جان باختگان حوادث رانندگی جاده ای است و درون شهری را شامل نمی گردد.

کاهش 80 نفری در تعداد فوت شدگان حوادث جاده ای به معنای کاهش 8.2 درصدی فوت شدگان و نشانگر امیدبخشی است. اما می توان پرسید که آیا با این فرایند کاهشی، که شاید به دلایلی غیر از ایمنی راه ها یا ارتقا سطح شاخص های مختلف و منتهی به ایمنی تردد حاصل شده باشد، طی چه مدت می توانیم امید داشته باشیم که حوادث رانندگی به عددی نزدیک به نرم جهانی برسد؟

قطعا اقدامات خوبی در زمینه ارتقاء شاخص های ایمنی جاده های استان فارس اجرا شده است اما سطح این اقدامات و تاثیر آن بر کاهش فوت شدگان حوادث، باید با دقت ارزیابی کرد و بدون هیچ گونه اغماضی، به دنبال حل مسائل بود.

از طرفی این سئوال را می توان مطرح نمود که آیا مدیران و متخصصان ایمنی حمل و نقل، شاخص هایی مانند رشد جمعیت، افزایش تعداد سفرها، افزایش تعداد وسایل نقلیه، افزایش عدد ترددها و ... را در برنامه ریزی ها و اقدامات خود محاسبه و لحاظ نموده اند؟

قطعا اگر کارشناسانه مسائل را ارزیابی و تجزیه و تحلیل کنیم، با محاسبه فاکتورهایی نظیر تعداد سفر، جمعیت و ... نمی توانیم ادعا کنیم که کاهش 8 درصدی در تلفات جاده ای صحیح است. اگرچه با محاسبه همین شاخص ها نمی توان استان فارس را در مقایسه با سایر استان های کشور در رده اول جدول تعداد متوفیان ناشی از حوادث جاده ای قرار داد.

باید یادآور شد که کاهش تلفات ناشی از حوادث جاده ای در کل کشور و استان فارس را نمی توان انکار کرد، اما درصد واقعی کاهش را باید براساس استانداردها و با در نظر دریافت تمام شاخص های تاثیرگذار سنجید.

به گزارش خبرنگاران، حوادث رانندگی تنها فوتی برجای نمی گذارد بلکه مصدومان این رخ دادها بخش عمده ای را به خود اختصاص می دهند که در جای خود قابل تامل است، خصوصا مصدومیت هایی که به واسطه از کارافتادگی و هزینه های تحمیلی، تاثیرگذارتر از فوت افراد ارزیابی می گردد.

در آنالیز های آماری، تعداد مصدومان حوادث رانندگی سال 94 نسبت به سال 93 در استان فارس با کاهش 0.4 درصدی روبرو بوده است. به طوری که در سال 93 بالغ بر 23 هزار و 109 نفر و در سال 94 تعداد 23 هزار و 27 نفر براثر سوانح رانندگی مصدوم شده اند.

براستی عدد دقیقی از میزان هزینه ای که هر مصدوم ناشی از حوادث رانندگی به شکل های مستقیم و غیرمستقیم به جامعه تحمیل می نماید، وجود دارد؟ قطعا هزینه های درمان، دوری از محیط کار یا تحصیل، مسائل روحی و روانی و ... احتیاجمند آنالیز های دقیق در این خصوص و با در نظر دریافت شاخص های مختلف هستیم.

اما آمار مرگ های ناشی از حوادث درون شهری در استان فارس نیز خود حکایتی دردآور دارد و نشان دهنده وجود مسائلی گسترده در زمینه حمل و نقل ایمن شهری است که عوامل مختلف در آن می تواند دخیل باشد. اگرچه براساس آمارها، شاهد فرایند نزولی حدود 1.3 درصدی در تعداد فوت شدگان ناشی از حوادث رانندگی در مقایسه بین آمارهای سال 93 و سال 94 هستیم.

در استان فارس و براساس آمار در سال 93 تعداد 391 نفر براثر تصادفات درون شهری فوت نموده اند و این تعداد در سال 94 برابر آمارهای رسمی، 386 نفر بوده است.

البته طی ماه های گذشته از سال 95 با اعمال اقداماتی نظیر نصب دوربین های نظارتی، احداث پل های عابر پیاده، اصلاح هندسی برخی معابر و فعالیت های آموزشی مستمر در شیراز روبرو بوده ایم، اما در این بخش نیز شاهد بالا بودن عدد موتورسیکلت سواران فوت شده هستیم و باز هم مجهز نبودن راکبان موتورسیکلت به تجهیزات ایمنی خصوصا کلاه، عاملی مهم در این آمار محسوب می گردد.

براساس این آمارها در سال 94 تعداد 1372 نفر بر اثر حوادث رانندگی فوت نموده اند که بیش از یک سوم آنان مربوط به حوادث درون شهری بوده و قطعا شیراز سهم بسیار زیادی در این عدد دارد.

حال اگر عدد متوفیان را در رقم یک میلیارد و 200 میلیون تومانی که رئیس پلیس راه کشور اعلام نموده است ضرب کنیم، هزار و 646 میلیارد و 400 میلیون تومان خسارت مستقیم و غیر مستقیم را به واسطه فوت این افراد متحمل شده ایم.

به نظر شما با استفاده از این عدد، چه میزان راه ایمن احداث می شد؟ چه اقدامات عمرانی، آموزشی، فرهنگی و .. را می توانستیم ساماندهی کنیم. اگر عدد هزینه های مصدومان حوادث رانندگی را به عدد فوق اضافه کنیم، چه رشدی در ابعاد مختلف نصیب جامعه می شد؟

قطعا مسئولان طی سال های گذشته به دنبال راهکارهایی برای کاهش حوادث و در نتیجه خسارت های مادی و معنوی ناشی از حوادث بوده اند اما باید باور داشته باشیم که فرایند کاهشی حوادث رانندگی، به هیچ عنوان و با حجم اقدامات مورد ادعای مسئولان همخوانی ندارد.

کافی است که اخبار مربوط به اقدامات اجرا شده در ایمن سازی راه های استان فارس را آنالیز کنیم. این که چند نقطه حادثه خیز وجود داشته و چند نقطه آن مرتفع شده است؟ بعد از آن اعداد ارائه شده در سال های مختلف را با هم مقایسه کنیم و ...

شاید در فرایند احداث مسیرهای جدید یادمان می رود که نقطه ای حادثه خیز احداث نگردد؟ شاید نقاطی را از قلم انداخته بودیم و در شمارش ها و ارزیابی های بعدی، این نقاط هم اضافه شده است؟

در شهرها چه پاسخی برای تعداد کشته شدگان حوادث رانندگی خواهیم داشت. قطعا یک بخش را مربوط به فرهنگ رانندگی می دانیم که واقعیتی انکارناپذیر است، اما باید از خود سئوال کنیم که اقدامات اجرا شده متناسب با اختیارات، اعتبارات، دانش و توان ما بوده است؟

باید از مسئولان سئوال کنیم که صنعت خودروسازی در ایران چه نقش و سهمی در وقوع حوادث رانندگی و تلفات جاده ای دارد و چه هزینه ای را باید در قبال این موضوع پرداخت کند؟ چه میزان از این سهم پرداخت شده است؟

به نظر می رسد مردم با گسترش سریع ابزارهای اطلاع رسانی و ارتقاء سطح دانش و مطلعی های جامعه، بسیار مطلع تر و هوشمندانه تر تمام اقدامات و فعالیت ها را ارزیابی نموده و خواه ناخواه به همه نمره می دهند و قطعا از حقوق خود مطلعی دارند و تمام آنچه را پایمال شدن حق الناس تلقی می نمایند، به خاطر می سپارند.

در این میان رسانه ها را هم نباید بی نصیب گذاشت و از فعالان رسانه ای هم سئوال کرد که خودشان تا چه حد استانداردهای رانندگی و استفاده از وسایل نقلیه را رعایت می نمایند؟ در زمینه انتقال مطلعی ها به جامعه و رشد فرهنگ ترافیکی تاچه میزان کوشا بوده اند و پرسشگری چه سهمی از فعالیت های رسانه ای آنان را در بر می گیرد.

بعد از آن باید سراغ تک تک مسئولان رفت و از هر کدام در خصوص سهم شان از وقوع حوادث رانندگی و فوت و مصدومیت ها و معلولیت ها و هزینه های بسیار گزاف این حوادث، سئوال پرسید و از آنان درخواست کرد که شفاف به مردم گزارش دهند که آیا به اندازه مسئولیت شان، سهم خود را ادا نموده اند؟

قطعا راهکارهای متعددی برای کاهش حجم حوادث رانندگی و تبعات آن وجود دارد. راهکارهایی که کارشناسان امر بارها و بارها، عنوان نموده اند و بخشی هم در ابعادی اجرایی شده است. اما هنوز در مقایسه با استانداردها، حرکت ما به سمت ایده آل، کند و بطئی است. حرکتی که آمارها را به عنوان مستندات آن ارائه می دهیم و آمارهایی که به یکباره با واژگونی یک اتوبوس و کشته و مصدوم شدن شمار زیادی از هموطنانمان، سیر نزولی شان متوقف شده و باز صعودی خواهد شد.

گزارش از: علی محمد پشوتن، خبرنگار خبرنگاران منطقه فارس