2 آسیب اصلی نداشتن عزت نفس - گفتمان برتر

به گزارش، عزت نفس به معنای احساس ارزشمندی شخصی است و به عبارت دیگر، به این معناست چقدر خود را انسانی ارزشمند و قابل احترام می دانیم. تفاوت عزت نفس با اعتماد به نفس در گستردگی مفهوم عزت نفس است. اعتماد به نفس به موضوع بستگی دارد، ممکن است یک فرد در آشپزی اعتماد به نفس داشته باشد، ولی در رانندگی یا نقاشی کردن فاقد اعتماد به نفس باشد، ولی عزت نفس یک مفهوم کلی و در تمام حیطه های زندگی فردی، اجتماعی، شغلی و عاطفی تاثیر دارد. در ادامه این مطلب، نکاتی در همین باره مطرح خواهد شد.

یک اشتباه تربیتی و رایج والدین

در پرورش عزت نفس مهم ترین عامل ایجاد یک دیدگاه متوازن درباره خود است. هر فردی دارای توانایی هایی است و در مقابل، ضعف ها و محدودیت هایی هم دارد. شناخت دقیق از خود به واسطه تجربه های متنوع دوران رشد حاصل می گردد. سیستم سنتی مدارس که تاکیدش بر یک دست سازی دانش آموزان است و صرفا مهارت در ریاضی، زیست و شیمی ارزشمند تلقی می گردد، یک مانع جدی برای پرورش عزت نفس سالم است. در دوران رشد، والدین باید از تشویق هوش، زیبایی و این گونه مسائل جدا پرهیز و فقط کوشش کودک را تشویق نمایند تا کودک یاد بگیرد برای رسیدن به اهدافش باید کوشش کند. اما استفاده از عباراتی مانند تو چقدر باهوشی، چقدر زیبایی، چقدر خوب هستی و ... باعث ایجاد توهم خاص بودن در فرد می گردد که مانع از کوشش و پشتکار او در آینده خواهد شد. در مقابل بچه هایی که این معینات ذاتی را ندارند، نیز احساس حقارت می نمایند و یاد می گیرند که بی ارزش هستند.

نکاتی درباره منطق چون من میگم!

آشنایی با مهارت های مسئولیت پذیری و تصمیم گیری، از دیگر مولفه های مهم برای داشتن عزت نفس سالم است. کودک و نوجوان باید بتواند تصمیم بگیرد و اشتباه کند و از اشتباهات خود درس بگیرد. از سوی دیگر، باید در خانه و مدرسه مسئولیت های معین داشته باشد تا یاد بگیرد باید جوابگوی وظایف خود باشد. نکته مهم دیگر این است که رفتار کلی و شخصیت یک فرد در بیشتر شرایط ثابت است. پس پدر و مادری که انتظار دارند فرزندشان حرف گوش کن باشد، نباید انتظار داشته باشند این خصلت فقط در مورد آن ها باشد. فرد وابسته و بدون جرئت تصمیم گیری همیشه فردی را برای اطاعت خواهد یافت. صحبت و شرح دلایل تصمیم والدین به کودک و نوجوان بسیار مهم است. بسیاری از والدین به جای شرح دلایل خود و سعی در قانع کردن فرزندشان، صرفا با بیان چون من میگم!، فرزند را مجبور به اطاعت می نمایند. منطق چون من میگم فقط در روابط رئیس و کارگر وجود دارد و اگر در رفتار با اطرافیان از این منطق استفاده می کنید، یعنی در حال تربیت برده هایی مطیع برای سودجویان هستید!

رابطه عزت نفس بالا و پیشرفت

در این بین باید دانست که عزت نفس سالم، باعث می گردد خود را دوست داشته باشیم، به خود احترام بگذاریم، به خود اهمیت بدهیم و هنگامی که توانستیم این گونه باشیم، می توانیم به دیگران هم احترام بگذاریم، دیگران را هم دوست بداریم و برای دیگران و اجتماع خود ارزش قائل باشیم. عزت نفس سالم در مقابل دیدگاه سفید و سیاه مطلق قرار می گیرد. دیدگاهی که در آن یک چیز مطلق خوب یا مطلق بد است. فرهنگ و رسوم هر جامعه ای ارزشمند است، اما این بدان معنا نیست که همه چیز در آن فرهنگ صددرصد درست و بی نقص است! فرد و جامعه ای که عزت نفس سالم داشته باشد، توان نقد منصفانه خود را نیز دارد، چون می داند یک رفتار اشتباه مساوی با بد یا بی ارزش بودن او نخواهد بود. انتقادپذیری و ارزیابی خود، باعث پیشرفت و بهبود مستمر خواهد شد. البته باید دقت کرد چیزی که قابل نقد است فقط رفتار خود یا دیگران است یعنی شخصیت و ارزشمندی خود و دیگران قابل نقد نیست، زیرا یک رفتار اشتباه به معنای بد بودن نیست.

2 آسیب اصلی نداشتن عزت نفس

فرد و جامعه ای که بدون پرورش عزت نفس سالم بزرگ گردد، برای مقابله با این مشکل به دو شکل متضاد واکنش نشان خواهد داد: حقارت یا خودشیفتگی. فرد خودشیفته به صورت کاذب خود را برتر و بدون مشکل و ضعف ارزیابی می نماید. این سبک تفکر باعث بروز مسائل بسیاری خواهد شد و به قول معروف یک جایی سر این افراد به سنگ خواهد خورد. مهم ترین نشانه افراد خودشیفته، تحقیر مستقیم و غیر مستقیم دیگران است. فرد با عزت نفس کوشش می نماید اطرافیانش، همکاران و جامعه رشد نمایند، چون رشد آن ها باعث پیشرفت خود او نیز خواهد شد، اما افراد خودشیفته همیشه درصدد تحقیر و پایین نگه داشتن دیگران هستند. آن ها از رشد و پیشرفت دیگران واهمه دارند و آن را تهدیدی برای خود ارزیابی می نمایند و احتمال توطئه برای مانع پیشرفت دیگران شدن نیز در آن ها بالاست. اگر از پیشرفت همسر، خواهر و برادر، دوستان و همکاران تان حس شکست و خشم به شما دست می دهد حتما احتیاج به مشورت با یک روان شناس خبره دارید. واکنش دوم، پرورش احساس حقارت است. این گونه افراد هیچ گاه خود را به اندازه کافی خوب نمی دانند. همیشه در حسرت موقعیت شغلی، اقتصادی، خانوادگی و ... دیگران هستند، بیش از حد از خود عیب جویی می نمایند و خود را لایق دوست داشته شدن و توجه نمی دانند. این افراد از نه گفتن و نه شنیدن بیزار هستند، چون با نه گفتن احساس نفرت انگیز بودن به آن ها دست می دهد و با نه شنیدن احساس طرد و تحقیر شدن. در خاتمه باید توجه داشت فرد با عزت نفس بالا و رضایتمند، تمام کوشش خود را برای رسیدن به اهدافش می نماید و در مورد نتیجه به خداوند توکل می نماید، چون در اختیار کامل او نیست. او از داشته هایش لذت می برد و شاکر است. همچنین برای پیشرفت، برنامه ریزی واقع بینانه می نماید.

منبع: روزنامه خراسان