روابط دولت ترکیه با کشورهای عربی؛ از تنش زایی تا تنش زدایی - گفتمان برتر

بهترین تجربه سفر را با تور لحظه آخری ترکیه ارزان در خاطراتتان ثبت کنید. از استانبول زیبا تا آنتالیا رویایی و بالون سواری در شهرهای ترکیه تا کلی تفریح دیگر در انتظار شماست، خاطراتی از مردم مهمانواز ترکیه که همیشه در ذهن شما خواهد ماند.

در همین ارتباط، طحنون بن زائد آل نهیان مشاور امنیت ملی امارات حدود 2 ماه پیش در رأس هیأتی بلند پایه وارد آنکارا شد و با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه ملاقات کرد. همین سفر کافی بود تا برآورد ها پیرامون بهبود روابط میان آنکارا و ابوظبی بیش از پیش تقویت گردد. البته مقامات اماراتی و ترکیه ای پیشتر هم سیگنال های مثبتی را برای از سرگیری روابط دوجانبه به یکدیگر ارسال نموده بودند.

به همین دلیل، وزرای خارجه ترکیه و امارات چند ماه پیش تماس تلفنی کوتاهی با یکدیگر داشتند. پس از آن مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه گفت که پیغام های مثبتی از امارات دریافت نموده و امیدوار است که این پیغام ها، نتایج ملموس و علنی در پی داشته باشد. واقعیت این است که ترکیه در طول سال های گذشته، به علت مواضع امارات در قبال تحولات مصر، قطر و لیبی، روابط خود با ابوظبی را قطع نموده بود.

بنابراین، یکی از عواملی که موجب شده است تا امروز مقامات ترکیه ای در روابط خود با اماراتی ها تتازهنظر نمایند، فروکش کردن بحران ها در مصر، قطر و لیبی است. بدون تردید مصالحه میان قطر و کشورهای چهارگانه تحریم نماینده (عربستان، امارات، بحرین و مصر) نقش مهم و بسزایی در کاهش سطح تنش ها میان ترکیه و امارات داشته است.

از سوی دیگر، به نظر می رسد که دولت آنکارا از رهگذر بهبود روابط خود با امارات، اهداف مالی را هم دنبال می نماید. سخنان چندی پیش رئیس جمهور ترکیه در این زمینه، خود به تنهایی گواه بر این مدعا است. در همین ارتباط، رجب طیب اردوغان توضیح داد: امارات به زودی سرمایه گذاری های وسیعی در ترکیه انجام خواهد داد. همه آنالیز های لازم برای سرمایه گذاری شرکت های اماراتی در ترکیه صورت گرفته است.

در همین حال، چند روز پیش هم وزارت خارجه مصر در بیانیه ای بیان کرد که حمدی لوزا معاون وزیر خارجه این کشور طی روزهای 7 و 8 سپتامبر (16 و 17 شهریور) به آنکارا سفر می نماید. هدف از این سفر برگزاری دومین دور گفتگوهای میان مصر و ترکیه اسم شده است. انتظار می رود دو طرف به آنالیز روابط دوجانبه و پرونده های منطقه ای بپردازند.

این در حالی است که از زمان برکناری محمد مرسی رئیس جمهور منتخب مردم مصر از قدرت به وسیله ارتش این کشور، دولت ترکیه ضمن محکوم کردن اقدام ارتش، دولت تازه قاهره به ریاست عبدالفتاح السیسی را دولتِ کودتاچیان توصیف کرد. روابط میان قاهره و آنکارا از سال 2013 تا به امروز با تنش های فراوانی همراه بوده است. با این حال، به نظر می رسد که سفر قریب الوقوع مقام ارشد مصری به آنکارا صفحه تازهی از روابط دوجانبه میان آنکارا و قاهره را خواهد گگردد.

افزون بر آنچه که گفته شد، ترکیه میخواهد روابط خود با عربستان سعودی را هم بهبود بخشد. پس از قتل جمال خاشقجی نویسنده و روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان سعودی در شهر استانبول، رئیس جمهور ترکیه به صورت تلویحی محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را عامل این جنایت معرفی کرد. از همان زمان، روابط و مناسبات میان آنکارا و ریاض رو به سردی و تنش گرایید.

در حال حاضر، نشانه های بهبود تدریجی روابط میان ترکیه و عربستان سعودی هم آشکار شده است. در همین ارتباط، چندی پیش اعلام شد که سفیر ترکیه در عربستان با شماری از مقامات ارشد وزارت خارجه این کشور ملاقات نموده است. این خبر نشان داد که ترکیه همزمان با کوشش ها برای بهبود روابطش با مصر و امارات، ازسرگیری روابط با عربستان را هم در دستور کار خود قرار داده است.

آنچه که واضح به نظر می رسد، این است که ترکیه در پی افزایش نفوذ خود در میان کشورهای عربی است تا بدین ترتیب، عرصه را به طور کامل برای جولان ایالات متحده آمریکا در منطقه، به واشنگتن واگذار ننموده باشد. ترکیه به خوبی دریافته است که آمریکایی ها روابط و مناسبات خود با کشورهای عربی را روز به روز تقویت می نمایند؛ از همین روی، با تغییر در سیاست ها و استراتژی های خود نمی خواهد عرصه را به رقبای بین المللی اش واگذار نماید.

همانطور که پیشتر هم اشاره شد، مقامات دولت ترکیه به وسیله تغییر سیاست های خود در قبال کشورهای عربی و حرکت از تنش زایی به سمت تنش زدایی، در پی تحقق اهداف مالی هم هستند. در همین حال، مقامات دولت آنکارا به علت اختلافاتی که با آمریکا و کشورهای غربی دارند، کوشش می نمایند ائتلاف تازهی را با مشارکت کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی، امارات و مصر، تشکیل دهند.