بی توجهی به روز تهران، چرا؟ - گفتمان برتر

به گزارش خبرنگاران،علی رضا قهاری اظهار کرد:اگر کشوری قبل از ایران چنین اقدامی را برای پایتختش انجام داده بود همگی از آن تقلید می کردیم، اما جالب است که در این یک زمینه که ایران و تهران پیشقدم شدند، هیچ کس آن را پیگیری نمی نماید؟حتی هیچ کدام از رسانه ها در این روز کمترین اشاره ای به این قضیه نداشتند.

به گفته وی شاید ندیده دریافت این روز یک حرکت سیاسی باشد اما باید این پرسش را از مسئولانمان داشته باشیم که وقتی دست به چنین کاری می زنند چرا آن را ادامه نمی دهند؟ حدود چهار سال پیش موسسه تهران، مطالعات کلان شهر تاسیس شد و جمعی از پیشکسوتان حوزه شهری، معماری و میراث فرهنگی در این موسسه از نخستین برنامه های خود را برای انتخاب روزی به نام تهران گذاشتند، آن ها پس از 6 ماه آنالیز و مطالعه روی اتقافات سیاسی، طبیعی و جغرافیایی که در تهران در طول سال های گذشته رخ داده بود، سرانجام روز یکم آبان ماه را انتخاب وبه این عنوان اظهار داشتند.

وی که عصر 14 مهر، در موزه امام علی (ع)، و با هدف گرامیداشت ر وز تهران سخن می گفت؛ با اشاره به اقدام شورای شهر تهران که چهار سال پس از انتخاب روز تهران توسط عده ای معمار و شهرساز؛ روز 14 مهر را به عنوان روز تهران اظهار داشت، اظهار کرد: موسسه تهران، مطالعات کلان شهر به احترام اقدام جمعی از سوی نمایندگان مردم در شورای شهر این اقدام را پذیرفت و از حق اولیه خود صرف نظر کرد تا روز بزرگداشت تهران را در این تاریخ برگزار نمایند، اما امروز متاسفانه هیچ حرکتی از سوی نهادی که آن را پیشنهاد داده و تصویب نموده بود، انجام نشد.

هر روز، روز تهران است

ناصر تکمیل همایون، تهران شناس و کارشناس مرکز پژوهش های فرهنگی نیز در آئین بزرگداشت روز تهران اظهار کرد: هر روز برای این شهر، روز تهران است. ما روزی جدای از 14 مهر نداریم. با این وجود معتقدم در انتخاب زمان برای این روز؛ روز تهران دولتی و حکومتی شد، اگر زمانی انتخاب می شد که مردمی تر بود، شاید مناسب تر بود.

او یادآور شد:سال 1286 هجری شمسی در اولین دوره مجلس شورای اسلامی ملی که بعد از مشروطیت تشکیل شد، از شهر تهران به عنوان دارالخلافه نام برده شد و برای نخستین بار شهر تهران به صورت قانونی به عنوان پایتخت معرفی گردید این در حالی است که پیش از این تهران پایتخت بود، یعنی زمان آقامحمدخان قاجار که تهران حداکثر 50 هزار نفر جمعیت داشت، آماری که براساس سفرنامه های مختلف اعلام شده است و شورای شهر تهران هم با توجه به این مسئله تاریخی،14 مهرماه را روز تهران نامگذاری نموده است.

وی در ادامه با بیان این که50 هزار نفر جمعیت دوره قاجار کجا و 15 میلیون نفر امروز در تهران کجا؟ اضافه نمود: این آمار پس از 200 سال حدود 300 برابر افزایش داشته است. شاید در زمان آقامحمدخان قاجار هیچ گاه فکر نمی کردند تهران به این تعداد جمعیت برسد. آقامحمدخان شهری را انتخاب کرد که دور تا دورش کوه بود حتی آب وهوا برای چند برابر 50 هزار نفر آن موقع وجود داشت، ولی حالا پس از 200 سال به جای چند برابر شدن، جمعیت 300 برابر بیشتر شده است. حتی آن موقع بی زمین ها و بی خانمان ها به تهران می آمدند تا شاید زمینی به آن ها برسد.

او با بیان این که مسائل عظیم امروز در تهران از دیدگاه های مختلف می تواند مورد آنالیز قرار گیرد؛ اضافه نمود: هرچند در گذشته فقط یک کتاب به نام مرآت البلدان از تهران وجود داشت، در حالی که در چند سال گذشته به ویژه پس از نشر کتاب های دکتر حسین کریمان، امروز می توان حدود 400 جلد کتاب درباره تهران مطالعه کرد.

وی در بخش دیگری از صحبت هایش ایجاد رو روحیه گردشگری در جامعه را خوب ارزیابی کرد و اضافه نمود: تهرانِ امروز، ایران صغیر است. در تاریخ فقط یک بار پیش از این ایران صغیر داشتیم و آن کشمیر بود.

تکمیل همایون با اشاره به اقداماتی که مرحوم بروجردی در سال های حیات خود برای تهران مانند برگزاری مراسمی به نام تهران در فرانسه انجام داد، گفت: او در ادامه اقدامات اش پروژه تهران پژوهی را راه اندازی کرد، در حالی که پس از رفتن او، این پروژه نیز متوقف شد. این اتفاق در موسسات مختلف شهری در حال وقوع است، اگر یک کار تحقیقاتی را در هر کدام از موسسات کشور شروع می کنیم با تغییر مدیریت، آن کار می خوابد. پروژه تهران پژوهی دکتر بروجردی نیز با این مشکل روبرو شد اما دفتر پژوهش های فرهنگی این پروژه را به مکان مطالعاتی خود منتقل کرد و در حال حاضر 20 کتاب آماده چاپ درباره تهران در اختیار داریم که امکان انتشارشان وجود ندارد.

او همچنین با اشاره به برگزاری جشن صدمین ایرانگردی در چند شب گذشته، در تهران اظهار کرد: در مطالعات تهران پژوهی، تهران را به صورت محله به محله مطالعه کردیم. محلاتی مانند سنگلج، عودلاجان و چاله میدان و مهمتر این که تقلید بسیار خوبی توسط بعضی شهرها مانند قزوین از تهران انجام شد.

وی در بخش دیگری از صحبت هایش سید محمد بهشتی نویسنده کتاب داستان تهران را یکی از تهران مداران ایرانی دانست که هرچند بسیار کم درباره تهران صحبت می نماید، اما یک بار هم اشتباهی در صحبت هایش نبوده است.

این تهران شناس اضافه نمود: سید محمد بهشتی منظومه نگری می نماید. او تهران، ایران و دنیا را مدنظر قرار می دهد. در چهل سال گذشته یک نفر دیگر را مانند بهشتی دیدم که چنین کاری را انجام می دهد. علی اکبر سیاسی رئیس دانشگاه تهران و وزیر فرهنگ و همزمان رئیس دانشکده ادبیات تهران در 40 سال گذشته؛ که همزمان کتاب هم می نوشت.

جامعه علمی روی خوشی به تمدن تهران نشان نمی دهد

اسکندر مختاری طالقانی، پیشکسوت میراث فرهنگی نیز در این آئین بزرگداشت؛ کتاب داستان تهران نوشته سید محمد بهشتی را یک سند عالی در حوزه تهران پژوهش معرفی کرد و اضافه نمود: چه در زمانی که سیدمحمد بهشتی در موضوع سینما و فیلم فعالیت داشت، چه زمانی که در حوزه میراث فرهنگی فعال شد و چه در زمانی که به بحث معماری و شهرسازی پرداخت، او در همه آن ها پیروز بود. داستان تهران نیز یک روایت تعیین، آگاه و اندیشه ورزانه است.

این کارشناس ارشد مرمت آثار تاریخی در بخشی دیگر از صحبت هاییش با بیان این که ری به عنوان بستر شهر تهران از هزاره ششم پیش از میلاد به بعد، آثار زیادی را در خود داشته است؛ گفت: تمدن تهران با کشف بانوی 7000 ساله در خیابان مولوی دگرگون شد و حالا این شهر از تمدن 7000 هزار ساله چشمه علی چیزی دست کم ندارد. تهران یک نسخه زیست پیش از تاریخ مربوط به اعصار است. این سند بسیار مهم است اما جامعه علمی ما روی خوشی به آن نشان نداد.

او تهران را یکی از قدیمی ترین خواستگاه های ایران دانست و گفت: توجه به تهران اتفاق دیگری است که برخلاف سال های گذشته مدتی است در رأس قرار گرفته است. این شهر ظرف تحولات تاریخی و اجتماعی کشور را در خود دارد. بیشترین وقایعی که در ساختمان ها، معماری ها و بناها مورد توجه است نقش تهران را نشان می دهد. در این شهر یک رویکرد نو رخ داده است. درحالی که پیش از مطالعات معماری دانش جویان به مواردی مانند سفرنامه ها توجه دارند. آثار زیادی در خصوص تاریخ تحولات معماری معاصر که زادگاه شان تهران است، نوشته شده است.

به گفته وی در خصوص شهرسازی تهران نیز همین اتفاق رخ داده است، کتاب های زیادی در خصوص تاریخ تحولات شهرسازی در تهران نوشته شده که زمینه اصلی آن این شهر است. تهران پژوهی یک پیشینه جدید است که بعضی از افراد روی آن کار می نمایند. این حرفه تهران پژوهان زیادی را به دنبال خود می کشد.

او از اساتید به نام این حوزه را مرحوم کریمان، رضا مستوفی و تکمیل همایون معرفی کرد و گفت: حتی افراد جدیدتری نیز در این حوزه فعالیت می نمایند که امروز پژوهش در این حوزه را با سرانجام نامه های دانشجویی همراه می نمایند.

مختاری با اشاره به انتشار سه جلد کتاب نفیس از تهران بازار تهران، مساجد تهران و امام زادگان تهرانتوسط بنیاد ایران شناسی که همگی به عنوان کتاب های مرجع و به روز معرفی گردیده اند، گفت: آلبوم های تصویری در کاخ گلستان که سال ها قبل توسط محمد سمسار و مرحوم ذکاء در کاخ گلستان به دست آمده اند از جمله اسناد تهران پژوهی هستند.

او با تاکید بر اینکه امروز موضوعات تهران پژوهی نهادینه شده اند، اضافه نمود: تهران بی پناه نیست اما خبر اول هم نیست.

این کارشناس پیشکسوت اضافه نمود: روزهای آخر مهرماه و اوایل آبان ماه بهترین روزهای تهران اند. زمانی که تصمیم گرفته شد یکم آبان ماه به عنوان روز تهران معرفی گردد؛ به بحث اسطوره های تهران و آب و هوای این شهر نیز دقت شد،در حالی که در انتخاب تهران برای 14 مهرماه با عنوان اولین مجلس شورای ملی و اولین دارالشورای تهران در قالب پایتخت توجه شد.

او در ادامه با تقسیم بندی تهران پژوهان در کشور، آن ها را در گروه های متعددی از جمله؛ مورخان،معماران و شهرسازان، ناشران و خبرنگاران تقسیم بندی کرد و خبرنگاران را طیفی دانست که موثرترین افراد در این حوزه هستند.

مختاری در سرانجام با گلایه از انتخاب 14 مهرماه به عنوان روز تهران توسط شورای شهر تهران گفت:در خبرها منتشر شد 14 مهرماه به عنوان انتخاب تهران به عنوان دارالخلافه کشور مطرح شد در حالی که دارالخلافه تهران جعلی است و هیچگاه تهران خلیفه نداشته است و ما هیچ ادعایی مبنی بر مسندنشتن فردی به عنوان خلیفه نداشته ایم، بنابراین ارجاع به این مجعولات برای آینده تاریخ کشور اصلا خوب نیست.