خبرنگاران تامین برگ توت؛ مشکل اصلی نوغانداری خراسان رضوی - گفتمان برتر

قرنها پیش در سرزمین ایران صنعتی به نام نوغانداری یا همان پرورش کرم ابریشم رونق داشت، صنعتی که نتیجه آن فراوری ارزشمندترین و گرانبهاترین نخ فراوریی در دنیا یعنی نخ ابریشم بود.

نوغانداری که پس از چین در ایران بیشترین رونق را داشت در اوایل دهه 80 به دلایل متعددی چون کاهش قیمت، نداشتن صرفه اقتصادی و بی ثباتی بازار ابریشم به تدریج به حال نزار و جان باختن افتاد اما طی سالهای اخیر با توجه به حمایتهای هر چند اندک جانی دوباره یافت ولی همچنان چشم انتظار حمایت و دیدگاه مثبت مسوولان به منظور تامین ملزومات و تسهیل شرایط است.

45 روز کافی است تا تخم های کوچک و سیاه رنگ نوغان ثمر داده و به پیله های ارزشمند ابریشم بدل گردد و به عنوان فعالیت اقتصادی جانبی در کنار کشاورزی و باغداری در فصل بهار، رونق بخش سفره هزاران خانواده شوند.

هم اکنون 22 استان کشور در زمینه صنعت نوغانداری دارای شرایط و زمینه فعالیت هستند اما در این میان استان گیلان قطب فراوری پیله تر ابریشم و استان خراسان رضوی علاوه بر برخورداری از رتبه دوم فراوری پیله تر با فراوری 85 درصد نخ ابریشم کشور، پایتخت ابریشم کشی ایران به شمار می آید.

هرسال به جمع هزاران کشاورز و باغدار فعال در این حرفه، علاقه مندان دیگری روی می آورند و دلیل آن چیزی نیست جز احیای دوباره نوغانداری در کشور و رخ نمایی از چهره ای جدید از صنعت نوغانداری.

اما همچنان این صنعت جای کار و گسترش دارد که لازمه آن حمایت مسوولان و برنامه ریزی برای تامین برگ درخت توت به عنوان مایه اصلی این صنعت و پرورش کرم ابریشم است.

برگ توت کیمیای نوغانداری

رشد و پرورش کرم ابریشم منوط به تامین یک خوراکی منحصر به فرد، ارزان و فراوان در خطه خراسان و البته با مدعیان فراوان است و آن چیزی نیست جز برگهای درخت توت.

یکی از زیباترین جلوه های بهار و تابستان در هیاهوی شهرها و سکوت روستاها، درختان سبز توت هستند که نوع نر آن سایه ساری است در معابر و خیابانها و نوع ماده آن با میوه شیرین و مروارید رنگش به جز زیبایی و طراوت، شیره جان خود را نیز به شهروندان و روستائیان عرضه می نماید.

درخت توت اما مهمترین احتیاج حوزه نوغانداری به منظور پرورش کرم ابریشم نیز محسوب می گردد زیرا برگ توت تنها غذای کرم ابریشم است ولی این احتیاج باید از درختان توت نر و بدون میوه تامین گردد. موسم بهار و پرورش کرم ابریشم احتیاج به استفاده از برگ درختان توت را اوج می دهد و اگرچه جعبه های تخم نوغان توسط سازمان جهاد کشاورزی توزیع می گردد اما این سازمان تعهد و وظیفه ای برای تامین برگ توت مورد احتیاج فعالان و فراورینمایندگان این بخش ندارد و گویی توزیع نهال توت آن هم در حد محدود و سالانه تنها اقدام موثر اجرا شده در این رابطه است.

حمایت احتیاج داریم

مالک یکی از بزرگترین واحدهای پرورش کرم ابریشم شهرستان بینالود که با استفاده از 45 جعبه تخم نوغان فعالیت خود را شروع نموده و برای پرورش این تعداد به حداقل 40 تن برگ توت احتیاج داردبه خبرنگار خبرنگاران گفت: از هشت ماه پیش برای پرورش کرم در این 40 روز برنامه ریزی می کردیم و پیگیر تامین برگ درخت توت بودیم.

علی هراتی که تحصیلنموده علوم و صنایع غذایی است اضافه کرد: متاسفانه به رغم کوشش فراوان و ارتباط گیری با نهادها و مجموعه های مختلف از جمله با شهرداری به منظور همراهی و حمایت برای تامین برگ درخت توت هنوز در تامین خوراک کرم مشکل داریم.

وی ادامه داد: این صنعت سابقه صدها ساله در خراسان رضوی دارد اما کمبود و مسائل موجود برای تامین برگ درخت توت موجب شده کمتر افراد توانمند و دارای انگیزه وارد کار شوند و این صنعت صرفا به اتاق خانه های روستایی محدود گردد.

حمایت از نوغانداری قطعی است

فرماندار شهرستان بینالود نیز در این زمینه با اشاره به این که این شهرستان جزء شهرستانهای دارای سابقه و قدمت در صنعت نوغانداری است اضافه کرد: در زمینه تهیه و تامین خوراک کرم ابریشم احتیاجمند هماهنگی بیشتر، بین دستگاهی و تسهیل برای رفاه فراورینمایندگان پیله هستیم.

سید حسن حسینی گفت: به طور قطع باید در زمینه تامین برگ درخت با در نظر دریافت منافع اقتصادی مالکان توتستانها انگیزه برای همکاری ایجاد کرد اما شهرداریها هم می توانند در این زمینه همراهی و همکاری لازم را داشته باشند.

وی ادامه داد: امیدواریم با دیدگاه مثبت به وجود آمده بتوانیم در سال آینده اقدامات موثری برای رفع این مشکل و کمبود داشته باشیم.

او با اشاره به این که استاندار خراسان رضوی هم در قالب طرح مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی در جهت رفع چنین مسائلی برای رفاه حال مردم و تامین درآمد بیشتر برای آنان کوشش دارد گفت: معینهای اقتصادی در استان می توانند در این زمینه ورود نموده و برای رفع کردن مشکل و حمایت از فراورینمایندگان پیله در سال آینده یاری نمایند.

ایجاد خزانه درخت توت در خراسان رضوی

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: سال جاری 30 هزار اصله نهال توت در استان توزیع شده است و با توجه به این که تا سال گذشته وارد نماینده نهال از رشت بوده ایم برنامه مشخصی برای ایجاد خزانه درخت توت و تامین نهال مورد احتیاج در استان اجرا نموده ایم.

علی مبارکی اضافه کرد: قراردادی با یکی از نهالستاهای استان خراسان رضوی امضا شده است و در قالب آن طی اسفند سال جاری 150 هزار اصله نهال توت بین علاقه مندان و باغداران استان توزیع می گردد.

وی ادامه داد: هر نهال برای تبدیل شدن به درختی قابل برداشت برگ به دو سال زمان احتیاج دارد و به تعبیر دیگر سه سال بعد از کاشت نهال توت، استفاده از برگ آن برای نوغانداری میسر می گردد.

مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی گفت: توتستان آنچنانی و قابل توجهی در استان نداریم و بیشتر از تک درختها و درختان کاشته شده در حاشیه مزارع برای تامین خوراک کرم ابریشم استفاده می گردد.

مبارکی اضافه کرد: در برنامه بلندمدت طراحی شده برای شهرستانهای استان خراسان رضوی بنا داریم تا سال 1403 در مجموع 24 هزار جعبه تخم نوغان توزیع گردد که سال جاری میزان توزیع 12 هزار و 129 هزار جعبه بوده است که به ازای هر جعبه 800 کیلو برگ درخت توت ضروری است و هر جعبه تخم نوغان احتیاجمند 15 تا 20 متر مربع فضای پرورش است که برای سه نفر اشتغال فصلی ایجاد می نماید.

370 میلیارد ریال سودآوری برای اقتصاد استان

معاون بهبود فراوریات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم در این خصوص گفت: سال جاری 12 هزار و 129جعبه تخم نوغان بین نوغانداران استان به منظور پرورش کرم ابریشم توزیع شد.

مجید جعفری با بیان این که این تعداد جعبه بین بیش از پنج هزار خانوار در استان توزیع شده است اضافه کرد: سال جاری با توجه به این که در سال جهش فراوری قرار داریم رشدی 20 درصدی در توزیع تخم نوغان داشته ایم.

وی ادامه داد: پیش بینی می کنیم از محل صنعت نوغانداری در 45 روز پرورش کرم ابریشم که طی هفته آینده به سرانجام می رسد 370 میلیارد ریال درآمد در بخش کشاورزی و اقتصاد استان محقق گردد.

معاون بهبود فراوریات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: این میزان درآمد و افزایش آن در صورت حمایت طی سالهای آینده می تواند موجب تحول بزرگی در اقتصاد خانوار روستایی و شهری و نیز رونق اقتصادی استان گردد.

جعفری با بیان این که سال جاری در 29 شهرستان استان تخم نوغان توزیع شده است اضافه کرد: در شهرستان هایی مانند داورزن، صالح آباد، جوین و جغتای این اقدام برای نخستین بار انجام شد.

وی ادامه داد: پارسال با 100 درصد رشد نسبت به سال قبل از آن 10 هزار و هشت جعبه تخم نوغان در خراسان رضوی توزیع شد.

معاون بهبود فراوریات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: از هر جعبه تخم نوغان به صورت میانگین 35 کیلوگرم پیله تر برداشت می گردد که در صورت مساعد بودن شرایط سال جاری حدود 500 تن پیله تر در استان فراوری خواهد شد.

جعفری اضافه کرد: بخش کشاورزی 33 درصد اشتغال را در استان خراسان رضوی از آن خود نموده است و به عنوان بخش مهمی در ایجاد اشتغال محسوب می گردد.

وی ادامه داد: بی احتیاجی از سرمایه گذاری فراوان، مزیت نسبی و فرصت انجام نوغانداری در اغلب مناطق کشور در کنار سنتی بودن آن و قدمت طولانی آن در فرهنگ باستانی ایران از ویژگی های خاص این حرفه است.

معاون بهبود فراوریات دامی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: نوغانداری به دلیل ویژگی هایی از جمله جنبی بودن و تکمیلی بودن بخش کشاورزی، در کنار سایر مشاغل می تواند موجب ایجاد اشتغال و تأمین درآمد برای خانوارهای روستایی و کشاورزان گردد لذا برخلاف بی مهری های دو دهه گذشته این حرفه با کوشش دولت تدبیر و امید در جهت احیا و توسعه نهاده شد.

جعفری اضافه کرد: در حوزه صادرات، محصول نهایی ابریشم یعنی دست بافته هایی از جمله فرش ابریشمی مورد استقبال و اقبال بیشتری است و بیش از 95 درصد ابریشم فراوریی کشور در حوزه فرش دستباف استفاده می گردد بنابراین فرش ابریشمی از کالاهای نفیس و ارزشمند صادراتی است که در دنیا نیز یگانه، منحصربه فرد و بسیار مورد علاقه است.

وی ادامه داد: ارزش اضافه کرده در حوزه فراوری ابریشم در محصولات نهایی نهفته است و خام فروشی در این زمینه به هیچ وجه معنا ندارد.